Natuurpedagoog Jael Nouhet over de meerwaarde van de natuur

Deze keer een interview met Jael Nouhet. Als ontwikkelingspedagoog maakt hij de mens bewust van de meerwaarde van de natuur. Zijn missie is om mensen te helpen bij het herstellen en verbeteren van hun persoonlijke relatie met de natuur door middel van zijn bedrijf. 

Jael, waarom is het belangrijk dat we onze relatie met de natuur verbeteren?

‘De mens is afgesloten geraakt van de natuur. We hebben de wetenschap en het hoofd voorrang gegeven. Onze maatschappij is erg hoofdgericht. Plannen maken, doelen halen en meer geld verdienen zijn daar voorbeelden van. Altijd zijn we druk en daardoor staan we eigenlijk weinig stil bij wat we voelen, want alles moet een doel hebben. De laatste jaren zie ik wel een kentering. Steeds meer mensen zoeken de natuur op om een wandeling te maken of een moestuin te beginnen. Langzaam komt er een beweging op gang van mensen die zich weer willen afstemmen op de natuur. Ik geloof dat wij mensen sterker worden als we ons verbinden met de natuur. Dat mag ieder op zijn eigen manier en tempo ontdekken en doen.’

Hoe kan de natuur ons sterker maken?

‘De opkomst van een koude douche juich ik toe. Dit is een voorbeeld van hoe de natuur ons sterker kan maken. Sommigen noemen je lichaam je eigen huis. Het is een plek waar je goed voor mag zorgen. De natuur geeft ons ongelooflijk veel mogelijkheden om ons sterker te maken. Als vervolgstap kun je kiezen voor een ijsbad. Een koude douche en ijsbad geef je immuunsysteem een boost.’

De mens is afgesloten geraakt van de natuur. We hebben de wetenschap en het hoofd voorrang gegeven.

Hoe komt het dat we zo in hoofd zijn gaan wonen?

‘In 2018 ging ik naar een conferentie over Natuur- en MilieuEducatie in Brussel. Eric Corijn gaf een lezing met als titel De mens in de stad. Hij concludeerde dat de mens nog altijd in een survivalmodus leeft. Ik realiseerde me dat dit klopt, want we zijn constant aan het werk en proppen onze agenda’s steeds voller. We nemen letterlijk geen adempauze. Met trots vertellen we tegen elkaar dat we het druk hebben. Hoe drukker je bent, hoe meer je meetelt. We blijven voorraden aanleggen en oppotten. Bij die conferentie In 2018 realiseerde ik me dat we onze kijk mogen veranderen. Onbewust denken we vaak in schaarste in plaats van in overvloed. Maar de toekomst is juist dat we in overvloed denken. En zo werkt de natuur ook. We hebben meer dan genoeg. We werken ook nog steeds hard genoeg als we een half uurtje níet productief zijn.

Het is de kunst om beter te leren omgaan met wat de natuur ons geeft. Dat betekent niet altijd meer, meer, meer, maar luisteren naar het ritme van de natuur. Zo kun je niet eindeloos geld blijven uitgeven als het er niet is. We moeten onze uitdagingen durven aankijken. Hiermee bedoel ik dat je soms keuzes moet maken die lastig zijn, zoals de stilte opzoeken. Kiezen voor een dag niet werken, omdat je lichaam rust nodig heeft. Zo komen we weer meer in balans met onszelf. Dat is wat wij aan mogen gaan. Dit kan ook klein zijn, zoals het starten met een wandeling in de natuur.’

Het lijkt me lastig om vanuit je hoofd weer terug te gaan naar gevoel. De samenleving racet verder. Hoe zie jij dat?

‘Ik zie de ontwikkeling bij de mensheid als een soort adem. Eerst hebben we lang onze adem ingehouden. We zijn die adem gaan vasthouden en gaan overleven vanuit het hoofd. Maar je kunt niet eeuwig je adem inhouden. Nu zie je dat we langzaam weer gaan uitademen. Je ziet dat meer mensen behoefte krijgen aan interactie. Ondanks alle technologische mogelijkheden blijft fysiek contact het meest bevredigend voor mensen. Er hebben nog nooit zoveel mensen gewandeld als sinds de coronaperiode. Nu zijn we weer aan het terugkeren naar ons gevoel. Dat gaat in kleine stapjes en ieder volgt dat proces in zijn eigen tempo. De opkomst van wandelen is een goede ontwikkeling. Wandelen zorgt ervoor dat we vertragen. Langzaam leren we weer op ons eigen gevoel te vertrouwen en durven we te luisteren naar onze buik in plaats van ons hoofd. Voelt een beslissing goed of juist niet? Ik leer mijn kinderen ook te ademen bij pijn of ongemak en te voelen wat klopt.’

Mijn ervaring is dat kinderen veel minder in hun hoofd zitten. Zij kunnen soep maken door te roeren in een plas. Hoe komt het dat zij dat wel kunnen? En kunnen we iets van hen leren?

‘Sowieso staan kinderen veel dichter bij de natuur. Wij zijn natuur, maar leggen veel druk op onszelf. Door alles wat we moeten van onszelf en de maatschappij schieten we in ons hoofd. Een kind is van nature verbonden met de natuur en gaat veel meer op zijn gevoel af. Een jong kind heeft ook geen idee van tijd. Door dit ook te leven leren we hen, leven dit voor in plaats van hen de stress te leren. En onbewust voor te leven en daarmee over te dragen.’

Zou het dan een oplossing kunnen zijn om meer naar kinderen te kijken?

‘Ja. We mogen meer naar het kind luisteren. Wij als volwassenen leggen vaak onbewust en bewust onze normen op aan het kind. Het kind staat daar zo puur tegenover. In kleine stapjes kunnen wij als volwassenen leren om terug te gaan naar het onbevangen kind. Namelijk door de natuur niet als economisch model te zien en alleen maar door te beleven, voelen en ervaren.’

Wat bedoel je met ‘beleven, voelen en ervaren’?

‘Ga je eerst verwonderen. Nu zeggen we vaak meteen dat de vogel een roodborstje is. Vervolgens kijken we niet meer en gaan weer door. Het is beter om te kijken net als een kind. “Hoe zien de veren eruit? Wat bijzonder dat de kleur van de veren van bruin naar rood kleurt! Hoe komt het dat het dier zoveel warmte kan vasthouden?” Als je overal meteen feiten van maakt, vergeet je te genieten en stopt het je verwonderen.’

Het woord doelloos zegt het eigenlijk al. Wij hebben dat woord ontwikkeld om aan te geven dat we het doel niet zien. Met andere woorden: het levert economisch niets op. Maar dat is niet waar. Het levert veel op!

Er zijn misschien mensen die zeggen dat kijken naar een roodborstje doelloos is?

‘Ik vind dat je natuur mag beleven met hoofd, hart en handen. Iedere deur die opengaat op school moet leiden naar de natuur. En je moet er niet te veel over nadenken of kinderen vies worden in de klas. Je kunt sloffen aandoen of laarzenrekken neerzetten. Ik vind het ook belangrijk dat de lessen, zoals de tafels leren, buiten worden gegeven. Je kunt dit doen door buiten te springen en de tafels opdreunen of diepte in te schatten door te voelen met je lijf. Ik vind dat er te veel lesgegeven wordt uit boeken. Er zijn kinderen die niet zo lang stil kunnen zitten. Zij willen gewoon bewegen. Volgens mij doen we kinderen tekort door ze alsmaar op hun stoeltje te laten zitten. De buitenruimte zou een landschap moeten zijn. Heuvels, veel bloemen, fruitbomen, kruiden, doorkijkjes, zodat kinderen nieuwsgierig worden en op ontdekking uitgaan. Eigenlijk een soort (speel-)wildernis op het schoolplein.’

Ik las laatst over Artificieel Intelligence. Dat is een ontwikkeling die haaks staat op wat jij bepleit, namelijk voelen en terug naar de natuur.

‘Klopt. Ik denk dat we twee stromingen krijgen. Er is een groep mensen die zelfvoorzienend zal gaan leven. Die niet meer mee wil en kan in het tempo van de maatschappij. Zij gaan meer leven in community-vorm en zoeken plekken waar ze dichtbij de natuur kunnen leven. De andere helft zal kiezen voor AI, voor het gemak en voor de stad. Zij leven in een wereld waar alles draait om snelheid en efficiëntie. Ik zie dit als een grote uitdaging in onze maatschappij.’

Ben je benieuwd hoe Jael jou kan helpen?

Bekijk zijn website!

PS: wil je op school of thuis verhalen lezen over de natuur?
Bestel dan het boek Red de elementen.