Kunstenares Karin Francke over creativiteit (her)vinden

Soms besef ik dat de tijd vliegensvlug voorbijgaat. Een paar jaar terug zag ik Karin Francke iedere dag. Destijds werkte we namelijk voor dezelfde arbodienst. Nu, ruim drie jaar later, zie ik haar weer. Ze woont nog altijd in het pittoreske Zierikzee. Daar tref ik haar in het restaurant Meneer Nilsson. Op planken aan de muur hangen de bekende aapjes uit de boeken van Pippi Langkous.

Een mooie setting om met Karin in gesprek te gaan over haar creativiteit en creatieve herstel.
Haar creatieve verlangens vervult zij door urenlang te schilderen.

Wanneer ben je begonnen met schilderen?

‘Ik schilderde toen de kinderen klein waren. Toen ze op de basisschool zaten, mochten we als ouders de ramen beschilderen. Daar had ik erg veel plezier in. Maar de kinderen werden groter en het ramen schilderen was niet meer nodig.

Een paar jaar terug brak de corona uit. Mijn oudste kind was inmiddels het huis uit en ik vroeg me af wat ik nu zou gaan doen met mijn tijd. Het leek me wel leuk om weer te schilderen. Ik had er meteen zoveel lol in dat ik nooit meer ben gestopt.’

Hoe komt het dat je zo veel jaar niet hebt geschilderd?

‘Ik kom uit een modaal gezin. Mijn vader was gemeentewerker en mijn moeder maakte schoon. Op de middelbare school deed ik het vak kunstgeschiedenis en ik tekende ook graag. Ik wilde eigenlijk naar de kunstacademie, maar ik durfde dat niet. Dus ik ging werken en werd meegenomen door het leven. Mijn talent was al herkenbaar vanaf het beschilderen van de ramen op de basisschool. Ik kreeg toen positieve reacties. Daarna is het er alleen nooit meer uitgekomen.’

‘Steeds vraag ik mij af: vinden mensen het wel mooi?’

Wat schilderde je in het begin?

‘Ik ben begonnen met naschilderen. Ik had al wel eigen ideeën in mijn hoofd, alleen durfde ik die niet te laten zien. Uiteindelijk heb ik de stap wel gezet. Ik ging schilderles volgen, omdat ik van nature best onzeker ben. Daar schilderde ik voor het eerst een idee van mijzelf. Het doek dat ik op schilderles had gemaakt, zette ik op sociale media. Voor mij een grote drempel om naar buiten te treden met mijn kunst. Maar direct kreeg ik leuke reacties. Het doek werd zelfs meteen verkocht! Dat gaf mij het vertrouwen dat mijn ideeën toch wel leuk zijn. Daarna heb ik nooit meer iets nageschilderd. Nu neem ik mijn doeken mee naar schilderles en gebruik die les om de puntjes op de i te zetten. Dat geeft mij meer zekerheid.’

‘Als nu iemand naar een schilderij kijkt en dan zegt: “Ik zou nog dit of dat doen”, durf ik nee te zeggen en te blijven staan voor wat ik vind.’

Als je naar buiten treedt met je kunst, ontvang je ook reacties. Hoe is dat voor jou?

‘Ik blijf het eng vinden. Steeds vraag ik mij af: vinden mensen het wel mooi? In het begin luisterde ik veel naar anderen. Als iemand zei dat ze de kleur rondom het silhouet lichter wilde, dan nam ik die feedback mee. Vaak ging ik de kleur aanpassen in een volgend doek. Alleen, ik merkte dat het dan minder ‘van mij’ was. Ik was er niet tevreden over.

Nu durf ik meer te vertrouwen op mijn kunstenaarschap. Als nu iemand naar een schilderij kijkt en dan zegt: “Ik zou nog dit of dat doen”, durf ik nee te zeggen en te blijven staan voor wat ik vind.’

Hoe komt het dat je nu nee durft te zeggen?

‘Ik werk met thema’s. Denk aan de seizoenen of emoties. Ik heb een gevoel bij ieder werk. Steeds meer creëer ik mijn eigen stijl. Ieder werk dat ik maak, daar wil ik zelf achter staan. Zoveel mensen, zoveel meningen.’

Hoe reageerde je omgeving toen je de schilderkwast oppakte?

‘Positief. Ik werd direct gestimuleerd door vrienden en familie. Mijn man geeft mij de ruimte om te schilderen en geeft vaak bemoedigende complimenten. Zelf kan hij nog geen hond tekenen. Hij vindt het knap dat ik kan schilderen. Ook mijn kinderen vinden het fijn dat ik iets heb gevonden dat bij mij past. Het stimuleert me ook dat ik nu werken verkoop. Ik was heel trots en emotioneel dat iemand een schilderij van mij in huis wilde hangen. Dat zag ik even niet aankomen. Toch is het maar goed ook dat ik werk verkoop, want ik heb te veel doeken in huis. Door de verkoop kan ik doorgaan, nieuwe ideeën uitwerken.’

‘Soms weet je niet wat je leuk vindt. Pak een potlood of een kwast en begin. Is het niets? Stop ermee en probeer iets anders.’

Heb je veel ideeën?

‘Vaak komt er rust in mijn hoofd als ik op bed lig. Dan ontstaat er ruimte voor ideeën. Er ligt een schetsblokje naast mijn bed. Ik wil de ideeën niet vergeten. Ik moet ze dan opschrijven. Mijn hoofd zit te vol met wat ik nog kan maken.’

Is dat meer geworden sinds je besloot voor het schilderen te gaan?

‘Ja. Ik kijk nu anders naar dingen en kleuren. Ik zit veel op Pinterest om foto’s te bekijken. Ook daar haal ik inspiratie uit voor mijn eigen werk. Hoe iemand op een foto staat, of het kleurgebruik op zo’n foto, geeft mij aanknopingspunten. Ik heb soms zoveel ideeën. Er staan nu elf doeken klaar waaraan ik allemaal al begonnen ben. Ik ben bang om de ideeën kwijt te raken, dus het geeft mij rust als ik ieder doek een begin geef. Als de kleuren en het silhouet maar zijn gezet.’

Als ik het goed begrijp, heb je geen opleiding in schilderen. Je schilderdocent wel. Hoe is dat voor jou?

‘Dat maakt me wel af en toe onzeker. Zij heeft alle technieken geleerd. Aan de andere kant doe ik wat ik doe. Ik volg bij haar les en ontwikkel mijn eigen stijl. Het fijne is dat zij niet zegt: “Je moet dit of dat maken.”’

Ik vertel Karin over mijn schrijverschap. Tussendoor laat ik mijn kinderboek Roosendaalse kinderen in oorlogstijd zien. Ook deel ik dat ik vaak lesgeef aan kinderen om hun creativiteit te stimuleren. Helaas zie ik dat creativiteit bij kinderen afneemt. Ze zijn minder in staat om creatief te denken. Verder hoor ik van hen dat er thuis en op school weinig wordt geknutseld.

Heb jij een idee hoe dat komt?

‘Er is een gebrek aan tijd en geld. Creativiteit is minder belangrijk dan de cito-scores halen.
Ik vind het belangrijk dat een kind lekker in zijn vel zit. Een kind ontwikkelt zich dan beter. De kinderen van tegenwoordig ‘moeten’ zo veel. Thuis en op school.’

Je zou dan juist denken dat schilderen een mooie aanvulling is?

‘Jazeker. Niet voor alle kinderen; sommigen hebben behoefte aan andere vormen om hun creativiteit te uiten, zoals schrijven, zingen of dansen. Een schooldag is best lang. Zeker voor kinderen die nog speels zijn. Je hebt wel een mate van vrijheid nodig om iets te kunnen maken. Dit betekent dat er letterlijk tijd nodig is om tot iets unieks te komen. En dan geen tien minuten, maar onbeperkt. Dat is natuurlijk lastig in het schoolsysteem van nu. Door creativiteit ontwikkelt een kind andere talenten.’

In mijn nieuwe boek Red de elementen zit het verhaal Het raadsel van het penseel. Ludovic, een schilder, woont op een kunstenaarseiland. Zou jij dat ook willen?

‘Niet altijd, maar voor een week lijkt me dat wel leuk. Praten met alle kunstenaars over hun werk. Ik heb laatst meegedaan aan Kunstpoort, een dag waar allemaal kunstenaars hun werk tonen. Helaas heb ik geen tijd gehad om met hen te praten, maar de sfeer was uniek. Het was zo leuk met allemaal creatieve mensen, Maar na een week op een kunstenaarseiland zou ik toch te veel andere dingen missen. Dan wil ik vast weer naar huis.’

Wat brengen kunstenaars jou?

‘Je kunt ervaringen delen en elkaar inspireren. Mijn man vindt mijn werk altijd mooi, maar hij weet alleen niets van technieken en verf. Met andere kunstenaars kan ik daarover sparren.’

‘ Door creativiteit ontwikkelt een kind andere talenten.’

Hoe kom je tot een nieuw werk?

‘Eigenlijk verwerk ik dingen die ik zie. Of gevoelens waar ik mee zit. Ik werk met thema’s. Het geeft mij meer voldoening om iets uit mezelf te schilderen. Maar dit is voor iedere kunstenaar anders.’

In het verhaal Het raadsel van het penseel uit mijn boek Red de elementen stijgt de zeespiegel. Het water klotst tegen Ludovic zijn knieën. Hij schildert dan ook veel over klimaatverandering. Is dat ook een thema bij jou?

‘Ik heb het tot nu toe niet verwerkt als thema in een schilderij. Wel schilder ik vaak thema’s over gevoel en emotie. Pas nog heb ik twee schilderijen gemaakt met silhouetten die beschadigd zijn. Dit idee kreeg ik doordat er nu veel oorlog is. Ik ben meer bezig met wat de mensen persoonlijk meemaken dan het milieu. Wat ik erg vind, zijn zaken als racisme en discriminatie. De verharding van de wereld naar elkaar. Dat is een blijvend thema.’

In mijn boek Red de elementen wil een personage de wereld veranderen door kunst. Kan dat volgens jou?

‘Dat weet ik niet. De hardheid in de samenleving los je niet alleen op door kunst. Al kan kunst mensen wel aan het denken zetten, maar ook scholen en ouders kunnen dat.’

Karin, eigenlijk ben jij een voorbeeld voor anderen. Het is jou gelukt om je creativiteit te hervinden. Je hebt nu een creatiever leven. Wat zou je mee willen geven aan iedereen die dit ook wil?

‘Je gevoel volgen, hulp vragen en tijd vrijmaken.
Ga het gewoon proberen. Soms weet je niet wat je leuk vindt. Pak een potlood of een kwast en begin. Is het niets? Stop ermee en probeer iets anders.

Het is ook niet erg om te falen. Je hebt het geprobeerd. Ik ben begonnen met foto’s maken. Dat vond ik leuk, maar het was het toch net niet. Via de fotografie ben ik uitgekomen bij schilderen. Je moet zoeken naar wat bij je past.

Zoek ook vrienden, familie en kunstenaars op die je zelfvertrouwen geven. Omring je met mensen die jou stimuleren om door te gaan. Je kunt ook een cursus beginnen, om daar mensen te ontmoeten die hetzelfde nastreven. Zelf volg ik schilderles om mijzelf nog verder te ontwikkelen.

Vroeger netflixte ik twee uur per avond. Nu ben ik daarmee gestopt. Ik pak liever mijn schilderskwasten. Je moet wel tijd maken voor je creativiteit. Het liefst schilder ik hele dagen. Toch is ook goed om daarin verstandig te zijn. Zeg bijvoorbeeld niet direct je baan op. En leg de lat niet te hoog. Begin gewoon. Heb je plezier in het schilderen? Maakt het je blij? Ga er dan vooral mee door!’

Ben je benieuwd naar Karin Francke haar kunstwerken? Volg Karin op Instagram.
Wil jij meer weten over het verhaal van Ludovic uit mijn boek Red de elementen? Je kunt het boek direct bestellen!