Schrijven met potlood of met pen in het basisonderwijs?

Ik heb inmiddels heel wat scholen bezocht om kinderen de magie van het schrijven van een verhaal te leren ontdekken. Ik kom allerlei soorten schrijfmateriaal tegen, zoals pennen en potlood. In mijn nieuwste blog vertel ik welke keuzes je het beste kunt maken om ervoor te zorgen dat kinderen een goed en leesbaar handschrift ontwikkelen. Ik geef antwoord op de vraag of het beter is om te schrijven met een pen of potlood.

Welke pensoorten zijn er?

Er zijn diverse soorten pennen. Je kunt kinderen laten schrijven met vulpen, balpen en gelpen. Daarnaast kiezen scholen er vaak voor om kinderen te laten schrijven met potlood.

Wat is de beste pensoort?

Als leerkracht ben je vast weleens geschrokken van het handschrift van een leerling. Mij gebeurt het regelmatig dat ik woorden niet kan lezen. En dat is toch best lastig als je kinderen wilt helpen om het geschreven verhaal voor te lezen.
Pak even pen en papier en denk even na over de volgende vraag. Neem een persoon in gedachte die een mooi handschrift heeft.
Als het goed is, heb je nu een naam op papier gezet. Vaak is het iemand van boven de vijftig. Het is je vader, moeder, opa, oma of een collega op leeftijd. Dit komt, omdat er vroeger veel meer aandacht was voor schrijfonderwijs, maar er ook andere keuzes werden gemaakt. Schrijven is geen natuurlijk verschijnsel, maar een culturele vaardigheid. Dit betekent dat je het gewoon kunt leren. We kunnen iedere peuter de juiste pengreep aanleren, maar dan moeten we wel consequent schrijfonderwijs geven. Oudere generaties zijn opgegroeid met meer schrijflessen. Daarnaast werden er andere keuzes gemaakt met betrekking tot materialen. En juist dat laatste is erg van belang om een goed en leesbaar handschrift te ontwikkelen.

Waarom kun je kinderen beter niet laten schrijven met potlood?

Vroeger was het ondenkbaar om met een potlood te schrijven. Oudere generaties schreven met een vulpen. Jammer genoeg is de vulpen uit het lokaal verdwenen en zijn potloden in de plaats gekomen.
Ik ben geen voorstander om te schrijven met potlood. In de eerste plaats is een potlood een tekeninstrument. Een potlood moet je slijpen, omdat de punt afbreekt. Voor een tekening wil je kunnen variëren met diktes en lijnen, maar dit wil je niet bij schrijven. Een potlood is om te tekenen en niet om te schrijven!

Voor schrijven wil je een handschrift dat eenduidig is. Je wilt constante lijndiktes. Voor kinderen ontwikkel je dit het beste als je schrijft met een (vul)pen. Nu hoor ik vaak van leerkrachten dat ze schrijven met potlood, omdat kinderen dan de woorden kunnen uitgummen. Ik snap de beredenering, maar je kunt er ook voor kiezen om twee schriftjes aan te schaffen. Een kladschrift om nieuwe woorden te oefenen en een net schrift. Daarnaast kun je ook met pen woorden doorkrassen en verbeteren. Ik zie geen enkele reden om kinderen te laten schrijven met een potlood.

Wanneer schrijven met pen?

Vanaf groep 1 kun je starten met schrijven met pen. Ik ben voorstander om zo vroeg mogelijk te beginnen, zodat je de juiste pengreep leert. Kinderen spelen ook thuis met pennen. Daarnaast is het goed om spelenderwijs bezig te zijn met schrijven. Dit betekent dat je in groep 1 en 2 kunt oefenen met het vastpakken van een pen en het schrijven van je naam, voordat je begint met schrijfonderwijs in groep drie. Hoe vroeger je begint, hoe beter je kunt bijsturen om het handschrift te verbeteren.

Schrijf met vulpen

Ik ben zelf voorstander om alle kinderen met vulpen te laten schrijven. Een vulpen heeft ook een licht corrigerende werking. Het kost ook meer moeite om te schrijven. Zeker in het begin als je de motoriek nog niet helemaal in de vingers hebt, maar als je veel oefent wordt het juist makkelijker. Je hebt namelijk geen druk nodig om een lijn te produceren. Ook in de bovenbouw is schrijven met vulpen het beste. Het schrijven met balpen kan ook, maar voor sommige kinderen is dit lastig. Je moet meer druk zetten om letters te schrijven.

Op scholen zie ik tegenwoordig ook pennen met deukjes. Voor kinderen zou het makkelijker zijn om zo te schrijven, want de vingers kun je op de correcte manier plaatsen. Dit is een zorgelijke ontwikkeling. Kinderen horen goed schrijfonderwijs te krijgen. Een leerkracht moet in staat zijn om de juiste pengreep van kinderen aan te leren. Het schrijven met deukpennen is geen oplossing. Kinderen horen vanaf groep 1 te leren hoe je moet schrijven. Een deukpen is daarnaast veel te dik voor kindervingers en je krijgt ook makkelijk te dikke schrijflijnen.

Tot slot

Behoud het goede! Kies voor schrijven met vulpen en ga niet mee in de trend om te schrijven met potlood of zelfs met deukpennen. Goed schrijven leer je door veel te doen en door enthousiaste schrijvers die met alle liefde laten zien hoe het moet! Ik kom graag op school langs om kinderen met plezier te laten schrijven. 

PS wist je dat ik ook een kinderboek heb geschreven? ‘Avonturen in Boekenatlas’ is een fantasievol boek met maar liefst 8 verhalen over lezen en schrijven. Ideaal om meer schrijfkilometers te maken. Je kunt het boek direct bestellen via de webshop.

Creatieve groet,
Saskia